De ontvangst is hartelijk met leerlingen taal en inburgering die de weg wijzen en koffie schenken. Journalist Bahram Sadeghi, de charmante en ook scherpzinnige dagvoorzitter, heet met zelfs twee woorden Fries de zaal welkom. De opgave deze middag: hoe krijg je meer migranten aan het werk en hoe zorg je voor succesvolle inburgering.

Ondernemer Manar Aburshaid had in Damascus een eigen garenfabriek met 200 werknemers. Nu heeft hij een arbeidsbemiddelingsbedrijf in Rotterdam. Zijn ervaringen bij aankomst in Nederland in 2015 illustreren hoe het niet moet: dertien verschillende AZC-locaties in de eerste maand, eindeloos wachten, niets mogen doen. Zo’n situatie leidt tot een nutteloos en uitzichtloos gevoel, tot depressie. De lange periode tussen aankomst, verblijfsvergunning, gezinshereniging en alles regelen tot en met wonen en scholing, is je leven als het ware bevroren. Vanuit dat niets word je geacht ineens moeiteloos te kunnen integreren.

Volgens Aburshaid is de cursus KNM (Kennis Nederlandse Maatschappij) al in de eerste maanden belangrijk. Mensen weten niets, wat zijn de regels als je hier gaat fietsen? En de taal leren in het AZC, het is niet ongewoon om vooraf een taal te moeten leren om je in een ander land te vestigen. Werken moet ook veel eerder kunnen; in de Syrische cultuur is werk heel belangrijk. Bovendien leer je door te werken sneller de taal.

Ook minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die de zaal vanaf een scherm toespreekt, benadrukt het belang van werk en taal als de beste wegen naar integratie. In het nieuwe stelsel maken gemeentes afspraken met nieuwkomers. De focus ligt op werken en leren en het vereiste taalniveau wordt verhoogd. Jongeren moeten zo snel mogelijk op het juiste niveau kunnen instromen in het reguliere onderwijs. Er lopen pilotprojecten om goed te onderzoeken wat echt werkt.

Mark Roscam Abbing, directeur Samenleving en Integratie op het ministerie van SoZaWe, onderstreept de zorgvuldige werkwijze om tot de herziening te komen, waarbij vanaf het begin met alle partijen uit het veld gesproken is. Er is een akkoord op hoofdlijnen, reacties komen nu vooral op de uitwerking. Gemeentes krijgen de opdracht om nieuwkomers te ‘activeren en ontzorgen’. Zo snel mogelijk beginnen met het duale taal-werk traject en zelfredzaam worden. Vanuit de zaal klinkt de behoefte om deze aanpak nu al meer in praktijk te kunnen brengen. Er komt applaus op de vraag hoeveel statushouders er eigenlijk bij het ministerie in dienst zijn?

Piet de Ruiter, wethouder Minderhedenbeleid Smallingerland, is blij dat de gemeente de regie op inburgering terugkrijgt. Nu al zijn er nauwe banden met het COA en het ‘eigen’ AZC, wat een warme overdracht mogelijk maakt. De Ruiter doet wel een dringende oproep aan de minister voor voldoende middelen: “stel ons in staat de wet uit te voeren zoals die bedoeld is”.
De Ruiter brengt daarnaast een persoonlijker boodschap: hoe hij in een krottenwijk in Namibië werd verrast door de eigen kracht van die mensen binnen hun beperkte mogelijkheden. Wij kunnen wat leren van andere landen, en van ‘onze’ vluchtelingen.

Refugee Talent Hub gaat ook uit van de eigen kracht van de vluchteling. Judith Blenken Blijdenstein, HR-directeur bij Accenture, is één van de initiatiefnemers. Vanuit de bestaande samenwerking met UAF (stichting voor vluchteling studenten) geven ze talenten een kans op de arbeidsmarkt. Ze kijken waaraan behoefte is – nadrukkelijk vanuit de werkgevers – en organiseren meet-and-greets. Deze aanpak werkt goed voor hoger opgeleide mensen. Die constatering leidt tot wat rumoer in de zaal, want dat wordt niet ervaren als een afspiegeling van de werkelijkheid: bij veel nieuwkomers is het talent niet duidelijk of niet ontwikkeld. Refugee Talent Hub werkt vanuit de werkgevers – dat kan ook MKB en kader zijn – waarbij de basisgedachte blijft om met name de kansen te zien en niet vanuit het probleem te kijken.

De laatste discussie legt bloot waar misschien de grootste opgave ligt voor verbetering. Ook mensen die weinig scholing hebben gehad of (nog) niet over de benodigde papieren beschikken moeten de kans krijgen om snel na aankomst actief te zijn en zich te verbinden met onze samenleving. Sadeghi besluit de middag met een universele boodschap, ontleend aan de bijdrage van Piet de Ruiter: “Blijf je verbazen, blijf nieuwsgierig naar de persoon achter de vluchteling”.